Marcus Aurelius Commodus Antoninus wordt in augustus 161 geboren als zoon van keizer Marcus Aurelius en zijn echtgenote Faustina de Jongere. Commodus wordt op 5-jarige leeftijd benoemd tot "Caesar" (troonopvolger). In 177 wordt hij op 17-jarige leeftijd medekeizer onder zijn vader. In datzelfde jaar trouwt hij met Crispina, een dochter van een van Marcus Aurelius' veldheren. Crispina krijgt de titel Augusta (keizerin). Zij deelt deze titel met haar schoonzuster Lucilla, dit tot ergernis van de laatste.

Een belangrijk deel van zijn jeugd brengt Commodus door aan de zijde van zijn vader als deze de Quadi en Marcomanni bevecht in de gebieden rond de Donau. Als zijn vader op 17 maart 180 overlijdt, volgt Commodus hem op als keizer. Hij is dan pas 19 jaar oud. Hij sluit vrede met Germanië (door het doen van de nodige concessies) en keert daarna, moe van meer dan 10 jaar oorlog, terug naar Rome. Op 22 oktober 180 trekt hij met zijn troepen in triomf de hoofdstad binnen waar hij als een held wordt ontvangen. Hij eert zijn vader met de titel divus (goddelijk).

Commodus heeft helaas niets van het leiderschap van zijn vader. Hij maakt veel vijanden door slechte vriendjespolitiek en kiest de verkeerde adviseurs. Hij is, vanwege zijn vrijgevigheid, populair onder de lagere klassen. Deze vrijgevigheid bekostigt hij uit extra belastingen die hij oplegt aan de hogere klassen waaronder de senatoren. Zijn zuster Lucilla en zijn vrouw Crispina, die eerst niet met elkaar konden opschieten, leggen hun geschillen bij en raken in 183 betrokken bij een complot van een groep senatoren om Commodus uit de weg te ruimen. De zaak lekt helaas uit en Lucilla wordt verbannen en later vermoord. Commodus' vijandschap met de senaat wordt nu openlijk en grimmig. Hetzelfde jaar beschuldigt hij zijn vrouw Crispina van overspel en laat haar executeren. Ironisch genoeg komt deze beschuldiging van een man die er zelf, volgens de annalen, een harem met 300 mannen en vrouwen op na hield!

Commodus besteedt hoe langer hoe minder aandacht aan staatszaken. Zijn aandacht gaat vooral naar meer frivole tijdsbestedingen zoals de jacht. Commodus is goed in het doden van dieren met één pijl. Om zijn vaardigheden aan het volk te kunnen demonstreren, besluit hij om op te gaan te treden in het amfitheater. Het Romeinse volk is geschokt. De arena is een plaats voor gladiatoren, criminelen en krijgsgevangenen. Een keizer hoort daar niet thuis! Commodus treedt in totaal 735 keer op in de arena. Daarbij vecht hij met gladiatoren en doodt hij wilde dieren (waaronder struisvogels, een panter, zo'n honderd leeuwen, een olifant een neushoorn en een giraf). Hij kent zichzelf hiervoor een dermate hoge beloning toe dat de belastingen verhoogd moeten worden.

De corruptie viert ondertussen hoogtij in het rijk, veroorzaakt zelfs een hongersnood en brengt Rome op de rand van een burgeroorlog. Bovendien breekt er een pestepidemie uit die zich over heel Italië uitbreidt. Er beginnen overal protesten te klinken, ook onder de troepen. Verscheidene aanslagen op het leven van Commodus mislukken. Om zichzelf te beschermen start hij een schrikbewind. Hij betaalt zogenaamde "getuigen" om belastende verklaringen af te leggen tegen invloedrijke senatoren die hij vervolgens ter dood veroordeeld en wiens bezittingen hij dan zichzelf toeëigent. Niemand in zijn directe omgeving is zijn leven nog zeker. Commodus heeft de dood van velen op zijn geweten, waaronder vrijwel alle machtige mannen uit de regeringsperiode van zijn vader. De enigen die gespaard worden zijn Pompeianus, Pertinax (de latere keizer) en Victorinus.

Aan het einde van zijn bewind is de macht Commodus volledig naar het hoofd gestegen. In 190 sticht hij Rome opnieuw waarbij hij zichzelf uitroept tot de nieuwe Romulus. De naam van Rome verandert hij daarbij in Colonia Lucia Annia Commodiana. Ook besluit hij om alle maanden van het jaar te hernoemen waarbij de nieuwe namen corresponderen met zijn titels. Te beginnen met januari worden de nieuwe maanden: Lucius, Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, Pius. In 192 roept hij zichzelf uit tot Hercules en kleedt zich in een leeuwenvacht. Als Hercules betreedt hij ook de arena in het amfitheater.

Eind 192 maakt Commodus bekend dat hij op Nieuwjaarsdag, gekleed als gladiator zal verschijnen om zo aan zijn nieuwe consulschap te beginnen. De senaat is hierover zo verontwaardigd dat een groep senatoren besluit dat hij onder geen beding de kans mag krijgen om de ceremonie te ontheiligen. Er wordt een complot beraamd om hem uit de weg te ruimen waarbij onder meer zijn concubine Marcia en zijn kamerdienaar Eclectus betrokken zijn. Op Oudejaarsavond 192 geeft Marcia hem een beker vergiftigde wijn. Kennelijk was het gif niet sterk genoeg want Commodus raakt alleen verdoofd. De samenzweerders besluiten vervolgens om de sterke jonge worstelaar Narcissus in te huren om hem te wurgen. Een opgeluchte senaat ontvangt de volgende dag, op 1 januari 193, het overlijdensbericht en spreekt een damnatio memoriae (vervloeking van de nagedachtenis) uit. Nog geen drie jaar later dwingt Septimius Severus echter de senaat om alsnog de titel divus (goddelijk) toe te kennen aan Commodus.

Commodus was ongetwijfeld één van de slechtste keizers die Rome gekend heeft. Als we Eusebius van Caesarea mogen geloven, heeft zijn bewind gezorgd voor een record aantal bekeringen tot het Christendom! Commodus wordt opgevolgd door Publius Helvius Pertinax. In de film "Gladiator" word

Bronnen:

Wikipedia, de vrije encyclopedie

Commodus (A.D. 180-192) by Dennis Quinn Rome web